Davulcular İçin: İlk Kez In-Ear ile Sahnede Nelere Dikkat Etmelisin?

🎧 İlk Kez In-Ear ile Sahnede: Deneyim, Ayarlar ve Tüyolar

Günaydın! ☀️
İbrahim’den gelen güzel bir soruyu yanıtladım. İlk kez in-ear kulaklıkla sahneye çıkacak biri olarak yaşadığı tedirginlik birçok müzisyenin ortak noktası.
Bu yazıda kulak miksiyle alakalı genel bir deneyim aktarımı ve bilgilendirme bulacaksın.

🟡 Soru

“Benim yakın zamanda bir konserim var ve ilk defa in-ear kulaklıkla çıkacağım. Biraz şüphelerim var. Alışma süreci gibi bir şey oluyor mu, yoksa provadaki gibi mi geliyor ses? Normal monitörden duyulan ses gibi mi alıyoruz? Yabancılık çeker miyim sence?”

🎯 Cevap

Öncelikle şunu bilmek önemli:
Ses, değişken bir şey.

Aynı mekânda, aynı ekipmanla bile bir gün önce yaptığın ses, ertesi gün farklılıklar gösterebilir.
Bunun farklı nedenleri var:

• O günkü doğallık (bir gün önce sabah güneşi varken ertesi gün çiseleyen gri gökyüzü bile fark yaratır)

• Havanın nemi, basıncı

• Bulunduğun mekânın akustiği (örneğin bir sahnenin boşken ve doluyken verdiği yankı aynı değildir)

• İç mekân dinamikleri (duvar yapısı, tavan yüksekliği, bas yutumu)

• Dış mekân dinamikleri (rüzgâr, açık alan difüzyonu)

• Ekipman davranışları

• Alandaki elektriğin kalitesi bile sesi etkiler

🎵 Not: Aynı akustik ayarlar kullanıldığı ihtimalde dahi, sadece dinleyici sayısı bile reverb davranışını etkiler.

Bu yüzden prova stüdyosunda duyduğunla sahnede duyacağın şey hiçbir zaman birebir aynı olmaz.
Benzer olabilir, ama kalan kısmı o günkü mekâna ve şartlara göre şekillenir.

🧠 “Taka taka yapa yapa doğrusunu bulacaksın.”

Bu süreç pratikle ve kulağını eğitmekle gelişir.
O yüzden aşağıya birkaç temel teknik öneri bırakıyorum.
Maksat kulağın rahat etsin, sen de performansa odaklanabilesin.

🔧 In-Ear Kullanırken Dikkat Edilecekler

🎧 İlk adım:
Kulaklığını beltpack cihazına bağladığında, ilk dikkat etmen gereken şey ses seviyesidir.
Ben genellikle beltpack’i %60–70 civarında kullanıyorum.
Bu aralık, hem dinamik tepkileri doğru alabileceğin, hem de sağlıklı ve dengeli bir ses kalitesi elde edebileceğin güvenli bir bölgedir.
Ses bu seviyelerde çok düşükse ya da gereğinden fazla yüksekse, sorun kulaklıkta değil, büyük ihtimalle mikserden gelen sinyalin gain seviyesindedir.

➡️ Bu durumda yapılacak şey beltpack’i açmak değil; monitör miksinin çıkış gain’inin ses mühendisi tarafından ayarlanmasıdır.
Bu küçük detay, tüm soundcheck sürecini etkileyebilir.

🕒 Zaman yönetimi de burada kilit rol oynar.
Soundcheck süresi genelde sınırlıdır. Özellikle festival ya da çok sanatçılı etkinliklerde zaman paylaşılarak kullanılır.
Eğer bu tür teknik ayarları uzun uzun sahnede yaparsan, sadece kendi alanını değil, ekip arkadaşlarının ayar süresini de etkileyebilirsin.
Bu yüzden bu hazırlıkların mümkünse önceden prova stüdyosunda test edilmesi veya sahnede net ve hızlı uygulanabilir şekilde hazır olması gerekir.

🎯 İyi bir ses mühendisiyle çalışıyorsan, bu süreç çok daha verimli ve stressiz ilerler.
Ama sahnede sorumluluk daima ortaktır. Herkesin alanına ve süresine saygı göstermek, sahnedeki tüm akışı pozitif etkiler.

1️⃣ Soundcheck’te Önce Davula Bakılır

Soundcheck esnasında, önce kimse çalmazken tek tek davul parçalarının kulağındaki seviyesine bak.
Davul mix'ini kendi iç referansına göre oluştur.

🔸 Kritik not: Sesleri ne çok aç ne de çok kıs. “Yettiği kadar” prensibi burada çok önemli.
Fazlası patlama ve kirlenme getirir, azı ise boşluk hissi yaratır.

🥁 Davul miksini kurarken genel bir sıralama:

• Öncelikle kick ve trampetin kulağında yeterli olup olmadığını mutlaka kontrol et.
  Bunlar ritmi taşıyan en temel iki unsur olduğu için miksin bel kemiğini oluştururlar.

• Ardından sade bir groove çalarak, hi-hat'in bu yapıyı destekleyecek seviyede olup olmadığını ayarla.

• Sonra tom ve floor tom'u mixe ekle.

• En son ise genel dengeyi yumuşatacak kadar overhead eklenir.

  • Ancak overhead’ler fazla açılırsa, trampet ve zillerin sesi miksi boğar ve diğer tüm dengeleri bozar.

🎧 Miksin amacı:
Davulun tüm parçalarının hem net, hem de birbirini bastırmadan duyulması.
Ritmik yapının netliği kadar, müzikal bütünlüğü de önemlidir.

🎛️ Not: Eğer sahnede yalnızca FOH (Front of House) ses mühendisi varsa, öncelikli olarak dış ses (PA sistemi) için çalışacaktır.
Bu durumda kulak miksin ikinci planda kalabilir, çünkü odak dışarıdaki denge olacaktır.
Eğer iki ses mühendisi varsa (biri dış ses, biri monitör miks için), içerideki mühendis doğrudan seninle ilgilenecektir ve süreç çok daha hızlı ve sağlıklı ilerler.

🧭 Ancak burada da hassas bir denge var:
Monitör mühendisiyle çalışırken onun iş alanına gereğinden fazla müdahale etmeden ama kendi soundcheck süreni de teslim etmeden, süreci hakkaniyetli ve işbirlikçi bir şekilde yürütmek gerekir.

🎧 Ben nasıl yapıyorum?
İki ses mühendisi olsa bile kendimi güvene almak adına, eğer sahnede dijital mikser varsa (örneğin Behringer X32 ya da Yamaha CL5), çoğu zaman sahnedeki modeme bağlanarak kendi in-ear ayarlarımı kendim kontrol ediyorum.

Bunun için kullandığım mobil uygulamalar şunlar:

• Mixing Station (Behringer, Midas)

• MonitorMix (Yamaha)

• MX-Q (Allen & Heath)

Bu uygulamalar sayesinde:

• her enstrümanın volümünü,

• panoramasını (pan),

• hatta bazı temel EQ ayarlarını doğrudan telefonumdan yapabiliyorum.

🎯 Bu yöntem hem monitör mühendisinin yükünü azaltıyor,
hem de sahnede çalarken gerçekten içime sinen bir miksle kendimi güvenli hissediyorum. Ayrıca performans esnasında varsa metronom duyumunu anlık olarak kontrol edebiliyorsun.

🛠️ Ek bilgi: Bazı durumlarda kulak miksine gelen AUX master çıkışı genel olarak boğuk ya da fazla tiz olabilir.
Eğer bu çıkışta bir EQ varsa, sahne öncesi çok küçük bir genel ayar da fark yaratabilir.

2️⃣ Kick & Trampet Dengesi

Kick az duyulursa ritim boş hissedilir.
Fazla açarsan rahatsız eder.
Overhead’ler ise kendi akustik sesinden biraz yukarıda olmalı.
Çok açarsan ziller patlar, az olursa tempo duygusu zayıflar.

🎧 Tavsiye: Overhead dengesini belirlerken kayıt mix mantığını referans almak iyi bir fikir olabilir.

🪘 Ek bilgi:
Kick’in biraz daha “oturmuş” ve dolgun duyulması için punchy olması gerekir.
Bunu sağlayan frekanslar genellikle 60–80 Hz civarındaki gövde ve 2–4 kHz civarındaki atak bölgesidir.
Ama her sistemin ve kulaklığın tepkisi farklıdır.

🎯 Dikkat! Gate Açıklığı, Davulcuya Tuzak Olabilir

Bazı ses mühendisleri, sahne üstü dağınıklığı önlemek için kick ve trampet kanallarına açılıp kapanan gate’ler ekler.
Ancak bu gate’ler fazla sıkıysa, davul sinyalini doğru tetikleyemeyebilir.
Bu da “gereğinden fazla basmak zorunda kalma” hissi yaratır.

Eğer böyle bir durum sezersen, ses mühendisini bilgilendirmekten çekinme.
Yanlış ayarlanmış gate’i düşük dinamikte vuruşlar yaptığında fark edersin.
Bu konular teknik gibi görünür ama doğrudan çalma hissini ve performansını etkiler.

3️⃣ Bas ile Uyum

Soundcheck sırasında davul + bas birlikte çalmalı.
Kick ile bas oturuyorsa performans sırasında kendini daha güvende hissedersin.

Eğer bas kulağa boğuk geliyorsa, tonmaister'dan sesi biraz parlatmasını ya da kemikleştirmesini isteyebilirsin.
(Eğer kişisel monitör miksine müdahale edebiliyorsa.)

🎵 İpucu: 100–150 Hz arasındaki bölgeyi iyi kontrol edersen kick & bas karışmaz.

4️⃣ Gitar, Klavye ve Süs Enstrümanları

Ana denge oturduktan sonra, gitar ve klavye gibi enstrümanları mix'e ekle.
Eğer gitar parçanın ruhuysa biraz daha ön plana alabilirsin.
Bu denge her sahneye ve tarza göre değişebilir. Sabit kural yok.

5️⃣ Vokal Duyumu

Vokal seni yönlendirmeli ama baskın olmamalı.
Ne çok fazla ne de çok az… Referans olarak duymak yeterli.

🎤 Not: Vokal ile click track arasında denge kuramayan müzisyenlerin zaman duygusu kolay kayabilir.
İyi ayarladığın halde vokalin ritmik ve groove hissi akışkan değilse seni yanıltabileceğini de unutma.

🎛️ Altyapı ile Çalıyorsan: Click & Master Dengesi

Click ve master sinyali aynı anda kulağa geliyorsa:

• Click fazla baskın olursa müziğin hissi ölür.

• Master fazla gelirse click kaybolur.

🎧 Ben genelde klasik “beep metronome” karakterinde bir click kullanıyorum, ancak 1. vuruşları daha tiz bir sesle ayarlıyorum.
Bu şekilde formu takip etmek kolaylaşıyor. Tiz accent’li ilk vuruşlar zamanın nerede olduğunu net şekilde gösteriyor, diğer vuruşlar ise daha yumuşak ve geri planda kalıyor.
Böyle bir yapı özellikle alt bölümlü (subdivided) altyapılarda zaman duygusunu korumak için çok işe yarıyor.

🎧 En iyi sonuç:
Click track sabit ama rahatsız etmeyen ve kolay duyabileceğin bir tonda ayarlanmalı.
Accent’li (1. vuruş) tiz click’ler duyulur ama diğerlerini bastırmaz.
Master sinyal ise ritim hissini ve parçanın formunu destekleyecek seviyede olmalı.

🎯 Bu dengeyi kurmanın en etkili yolu:
Sahne öncesi 2–3 deneme turuyla kulak miksini adım adım yerine oturtmak.
Her kulağa farklı oturur; kendi duyum konforunu yakalamak zamanla olur.

🎵 Birden fazla altyapı varsa bunların master çıkışları değişken olabileceğinden, farklı birkaç parça üzerinde ayar yapmak faydalı olur. En iyi referans olabileceğini düşündüğün bir parçayı seçip, her seferinde onunla kulağını ayarlamak hem güvende hissettirir hem de zamandan kazandırır.

🎧 Kulaklık Kalitesi Meselesi

Kullandığın kulaklık çok büyük fark yaratır.
Driver'ları yeterli değilse, gelen gücü besleyemez ve seste bozulmalar, patlamalar yaşanır.

Ben uzun zamandır KZ AS12 kullanıyorum, kendi sistemimde oldukça memnunum.

🎧 Kendi kulaklığına alışmak, sahnedeki özgüvenin en büyük bileşenidir.

✅ Sonuç

Sahneye hazır olmak sadece provaya girmek değil;
kulağını, sinir sistemini ve ortam koşullarını okumayı da öğrenmektir.

Her sahne başka bir sınav.
Ama bu yapı taşlarını doğru kurarsan,
her defasında kendine daha çok güvenerek çıkarsın.

🌀 Unutma: Ses, dengede olduğu sürece seni yormaz; sana alan açar.

🎯 İyi sahneler! 🙌

🎧 Profesyoneller İçin Ek Bilgiler

🌀 Ses Kulakta Dağınık Geliyorsa Ne Yapmalı?

Bazı in-ear mikslerinde sesler net duyulur ama “toparlanmaz”.
Bu durumda birkaç çözüm önerisi:

🔹 1. Pan Kullanımı

Sesleri stereo sahnede yayarak (örneğin: hi-hat sola, ride sağa, bas ve kick ortada) daha doğal bir görüntü elde edebilirsin.
Bu, her sesin kendi yerinde hissedilmesini sağlar.

🔹 2. Hafif Bir Stereo Compressor

Sistem buna uygunsa, master’a çok hafif oranlı (örneğin 2:1) bir compressor eklemek duyumu daha stabil ve yumuşak hale getirebilir.

Ama dikkat:

• Aşırı compressor, transient’leri öldürür.

• Kick ve trampetin “vurucu” yapısını azaltabilir.

🎧 Tavsiye: Eğer compressör açacaksan sadece genel volüm dengelemesi için, çok az threshold ve hafif ratio ile çalış.

🔹 3. AUX Master EQ Kullanımı

Daha önce de değindiğimiz gibi, bazı sistemlerde kulağa gelen genel miks fazla boğuk ya da tiz olabilir.
Eğer kendi AUX çıkışında bir EQ varsa:

• 300–500 Hz civarını biraz açmak/kapamak

• 6–8 kHz bölgesinde hafif parlaklık eklemek

Bu, duyumu daha net ve sahne uyumlu hale getirebilir.